Publikacja powieści "Anetka" Marii Modrakowskiej przez wydawnictwo „Rój”.> "Anetka" to przede wszystkim lesbijska powieść o odkrywaniu siebie, z typowymi motywami, jak przebudzenie i podróż. Chociaż bohaterka dokonuje swojego odkrycia pod koniec powieści, jest ono "otwartą tajemnicą", ponieważ lesbijskie tropy pojawiają się w całym tekście: jako dziewczynka Anetka podziwia ciało swojej ciotki Zuzanny, bawi się wyłącznie lalkami płci żeńskiej i zadurza się w koleżankach ze szkoły i nauczycielkach< (Paulina Pająk „1933. Rok lesbijskiego modernizmu w Polsce”)

Tytułowa bohaterka zanurzona w patriarchalnym przemocowym świecie, odrzucana przez matkę, molestowana przez ciotkę, osaczona przez drapieżnych mężczyzn, spętana genderową rolą wyznaczoną jej przez społeczeństwo próbuje trzymać się swego przeczucia i podążać za odkrywanym lesbijskim pożądaniem. Pożądaniem, które przekracza granice narodowe, Anetka bowiem czuje je w bliskości Róży, żydowskiej panny młodej i w miłości do Tei, rumuńskiej koleżanki ze szkoły.

Ta psychoseksualna podróż przesycona jest zmysłowością i podszyta silną emocjonalnością. Towarzyszy jej sekret symbolizowany przez Komnatę Tajemnic, za którą ciągnie się samotność, ciemność i śmierć. Ostatecznie odwaga autorki doprowadza do postawienia przez Anetkę – sobie samej i światu - kluczowego pytania: „Dlaczego nie można poślubić ukochanej osoby, jeśli jest ona tej samej płci?” Ta niezrozumiała dla niej niemożność i wewnętrzna rozpacz prowadzi bohaterkę do samobójstwa. Ale jednocześnie z tym pytaniem - co warto podkreślić - najpewniej po raz pierwszy w polskiej les*literaturze pojawia się zagadnienie równości małżeńskiej.

Modernistyczna stylistyka i kompulsywna nadmierność narracyjna „Anetki” może utrudniać lekturę, jednak trafnie oddaje bolesne - emocjonalne i systemowe - uwiezienie młodej wrażliwej nieheteronormatywnej osoby w heteronormie. To uwiezienie, niezmiennie, mimo upływu 90 lat, dla niektórych nadal kończy się tragicznie.

Powieść Modrakowskiej pozostaje w zapomnieniu, mimo że po publikacji doczekała się niemało doceniających recenzji. Choć miała znane_ych pierwsze_ych czytelniczki_ów takie_ich, jak Wanda Landowska, słynna klawesynistka i lesbijska emigrantka na Lewym Brzegu Paryża czy Tadeusz Boy-Żeleński.

*****************

ODNOŚNIK L*AW
Przygoda w nieznanym kraju  Anieli Gruszeckiej (1933)
Pani na Hruszowej. Dwadzieścia pięć lat wspomnień o Marii Rodziewiczównie”.Jadwigi Skirmunttówny   

KONTEKSTY I LINKI
TEKSTY
1933: rok lesbijskiego modernizmu w Polsce? Paulina Pająk
Maria Modrakowska (Wikipedia)
Maria Modrakowska - Polska Mezlizanda