Listopad 1932. Rozpoczęła się niewielka seria polskich spektakli Dziewczęta w mundurkach, na podstawie dramatu Christy Winsloe, znanego już z klasycznej filmowej realizacji z 1931 roku w reżyserii Leontine Sagan. Autorką polskiego tłumaczenia sztuki była Irena Grywińska - aktorka, reżyserka, współtwórczyni wraz z mężem Karolem Adwentowiczem Teatru Kameralnego w Warszawie.

To właśnie w Kameralnym, który wystawiał zagraniczny repertuar, sztuka Winsloe „zadebiutowała” w reżyserii Zofii Modrzewskiej i była drugą premierą tej młodej wówczas sceny. Dramat odniósł sukces – mimo albo ze względu na tematykę. A tematem dramatu jest relacja emocjonalna uczennicy Manueli von Meinhardis i nauczycielki Elise von Bernburg – przyjaźń, która przeradza się w miłość. Uczucie rodzi się w świecie zagubionych, osamotnionych dziewcząt z tak zwanych dobrych domów, mieszkających w internacie. Dramat, z racji problematyki i czasów, był wyrazem sprzeciwu wobec heteronomy i pruskiego rygorystycznego modelu wychowania.

Ten skandalizujący w międzywojniu tekst, napisany przez nieheteroseksualną autorkę, wystawiono w Polsce jeszcze w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, ponownie w reżyserii Zofii Modrzewskiej oraz w poznańskim Teatrze Nowym w reżyserii Mieczysława Rudkowskieqo. Jednak prapremiera w Kameralnym została najlepiej przyjęta przez krytykę i publiczność, choć niektórzy_e twórcy_czynie i krytycy_ki usiłowali_ły wątek lesbijski rozmyć. Reżyserka tak pisała:
„Sztuka Christy Winsloe to szlachetny krzyk o prawdę i światło, troskliwie tłumiony przez głupotę i pruderię wychowawców. Czy Manuela jest chora? Czy miłość jej do panny Bernburg jest perwersyjna, lesbijska, nienormalna? O nie. Manuela jest zdrowa, mocna, czysta i piękna – Manuela, mała poetka, zakochała się w pannie Bernburg, a panna Bernburg kocha ją wzajemnie – to wszystko". (za Krzysztof Tomasik „Głuszec i niewiniątka. Homoseksualiści i lesbijki w teatrze Drugiej RP”.)

Z jednej strony łagodzono lesbijską wymowę sztuki, z drugiej odwagę miała w prapremierowej inscenizacji zagrać Manuelę 16-letnia aktorka, debiutująca Jadwiga Andrzejewska  – niedługo później jedna z najpopularniejszych aktorek filmowych w międzywojennej Polsce.

***********

KONTEKSTY & LINKI
VIDEO 
Dziewczęta w mundurkach na podstawie dramatu Christy Winsloe, reż. Leontine Sagan (1931) 

TEKSTY
DIALOG. Krzysztof Tomasik Głuszec i niewiniątka. Homoseksualiści i lesbijki w teatrze Drugiej RP
Dziewczęta w mundurkach (Wikipedia)

Odzyskiwanie pensjonarki. Alicja Nauman, Justyna Szklarczyk. Dialog Styczeń 2023 1 (794)